Tie dye, een techniek voor het verven van stoffen waarbij de stof wordt gevouwen, gedraaid of gebonden om unieke en levendige patronen te creëren, heeft een geschiedenis die continenten en eeuwen overspant.
Deze oude methode van textielversiering is in verschillende periodes weer populair geworden, vooral in de jaren 1960. In dit artikel gaan we in op de oorsprong van tie dye, de culturele betekenis ervan door de geschiedenis heen, en hoe het een populair modestatement werd in de jaren 1960 en daarna.
Oorsprong van tie dye
In Afrika wordt tie dye ook al eeuwenlang beoefend. De Yoruba’s in Nigeria en de Mandinka’s in Mali maken ingewikkelde tie dye patronen. Het in Afrika gebruikte proces omvat vaak indigokleurstof en unieke vouwtechnieken.
Zoals eerder vermeld, gaat de geschiedenis van tie dye duizenden jaren terug, met vroege voorbeelden gevonden in Azië, Afrika en mogelijk Zuid-Amerika. In India is de kunst van Bandhani een traditionele tie dye-techniek die al meer dan 5.000 jaar wordt beoefend. In Japan wordt de Shibori-techniek al sinds de 8e eeuw gebruikt.
In Afrika zijn tie dye-technieken al eeuwenlang een integraal onderdeel van de textieltradities, met name bij de Yoruba in Nigeria en de Mandinka in Mali. Deze tradities gebruiken vaak indigo kleurstof en unieke vouwtechnieken om ingewikkelde patronen te creëren.
Oorsprong van Batik
Batik, een andere textielverftechniek, vindt zijn oorsprong in Indonesië, met name op het eiland Java. Batik wordt verondersteld te dateren van ten minste 2000 jaar geleden, maar het kan nog verder teruggaan in de tijd. De batiktechniek bestaat uit het aanbrengen van een waslaag op delen van de stof die niet geverfd moeten worden, meestal met behulp van een speciale pen genaamd ’tjanting’ of met een koperen stempel genaamd ‘cap’. Nadat de was is aangebracht, wordt de stof ondergedompeld in een verfbad, waardoor de onbedekte delen van de stof worden geverfd. Dit proces kan worden herhaald met verschillende kleuren om complexe patronen en ontwerpen te bereiken.
Culturele betekenis
Door de geschiedenis heen heeft het verven van stropdassen een culturele betekenis gehad. In veel samenlevingen heeft het gediend als een uitdrukking van identiteit, met specifieke patronen en kleuren die verschillende stammen, families of sociale status vertegenwoordigen.
In Nigeria bijvoorbeeld zijn de patronen van de Yoruba’s uniek voor hun regio en geven ze hun culturele identiteit weer.
In Japan is de kunst van Shibori verheven tot een ingewikkelde en zeer gewaardeerde vorm van textielkunst.
De patronen die met Shibori worden gemaakt zijn symbolen geworden van verfijning en vakmanschap, waarbij verschillende technieken door generaties van bekwame ambachtslieden worden doorgegeven.
Tie dye en batik hebben in verschillende culturen en perioden een belangrijke culturele betekenis gehad. Zoals eerder vermeld, dienden tie dye-patronen en -kleuren in veel samenlevingen als uitdrukking van identiteit, met specifieke ontwerpen die verschillende stammen, families of sociale statussen vertegenwoordigen.
Batik heeft ook een diepe culturele en historische betekenis in Indonesië. Het wordt beschouwd als een nationaal erfgoed en een symbool van de Indonesische cultuur en identiteit.
Batikpatronen zijn vaak rijk aan symboliek en vertegenwoordigen verschillende betekenissen, zoals vruchtbaarheid, bescherming en voorspoed.
In 2009 erkende UNESCO de Indonesische batik als een Meesterwerk van het Mondelinge en Immateriële Erfgoed van de Mensheid, waardoor het belang van batik in de wereldcultuur werd benadrukt.
De jaren 1960 en de explosie van tie dye
In de jaren 1960 werd tie dye synoniem met de tegencultuur beweging in de Verenigde Staten. Als symbool van non-conformisme, zelfexpressie en vrijheid werd tie dye omarmd door de jeugd die protesteerde tegen de oorlog in Vietnam en pleitte voor burgerrechten en sociale verandering.
De psychedelische patronen en felle kleuren van tie dye sloten aan bij de idealen van de hippiebeweging en werden een visuele weergave van de tijdgeest. Rocksterren als Janis Joplin en Jimi Hendrix werden vaak gezien in tie dye kleding, waardoor de trend nog populairder werd.
Tie Dye in de moderne mode
In de decennia na de jaren 1960 bleef tie dye een symbool van alternatieve mode, met periodieke comebacks in verschillende vormen. De laatste jaren is tie dye omarmd door de mode-industrie en te vinden in designercollecties, winkels in winkelstraten en op social media influencers.
De heropleving van tie dye in de hedendaagse mode kan worden toegeschreven aan een nostalgie naar vintage stijlen, een focus op duurzame en milieuvriendelijke praktijken en een aanhoudend verlangen naar zelfexpressie en individualisme.
Conclusie
Van het oude begin tot de rol in de tegencultuurbeweging van de jaren 1960 en de hedendaagse populariteit is tie dye een krachtige vorm van artistieke expressie en culturele identiteit gebleven. De kleurrijke geschiedenis van de techniek toont haar blijvende aantrekkingskracht en haar vermogen om zich aan te passen en met de tijd mee te gaan, zodat tie dye nog generaties lang zal blijven boeien en inspireren.
